Zwinność adaptacyjna w organizacji

Zwinność adaptacyjna dla nas ludzi była kluczowa zawsze. Dzięki niej osoby zespoły i organizacje dostosowują się do zmiennych warunków i skutecznie realizują podjęte cele. Poziom zwinności adaptacyjnej można zbadać, zidentyfikować obszary wymagające wzmocnienia, a potem aktywnie wpływać na rozwój kompetencji wymagających wzmocnienia. Silna zwinność adaptacyjna ma swój istotny wpływ na skuteczność realizowanych celów i wyniki osiągane przez organizację.

Obecnie obserwujemy ciągły wzrost złożoności systemów organizacyjnych w jakich działamy oraz zwiększanie się sieci współzależności między organizacją a jej bliższym i dalszym otoczeniem. Każdy system ma swoją strukturę i określoną dynamikę, zależną od zachodzących w tym systemie procesów. Na przebieg procesów wpływają informacje zwrotne w ramach sieci powiązań między poszczególnymi elementami.

Każda organizacja składa się z wielu podsystemów i powiązana jest z innymi systemami będącymi częścią jej otoczenia.

Jeśli osoby będące częścią organizacji rozumieją modelu organizacji oraz wspomniane podsystemy i wpływ otoczenia, rośnie też prawdopodobieństwo, że będą w stanie szybciej dostrzegać obszary wymagające udoskonalenia. Będą też w stanie sprawniej podjąć odpowiednie działania zapewniające zrównoważony rozwój organizacji. Działania wykorzystujące dostępne zasoby w sposób możliwie najbardziej efektywny.

Wraz ze wzrostem poziomu zwinności adaptacyjnej wzrasta umiejętność rozpoznania zależności w obrębie organizacji i jej powiązań z otoczeniem. Osoby w organizacji podejmują bardziej skuteczne działania prowadządze do doskonalenia całego systemu. Im większy jest poziom zwinności adaptacyjnej osób działających w organizacji – jej liderów, managerów i wszystkich pracowników, niezależnie od funkcji, pełniących w firmie, tym większa jest zwinność całej organizacji. Co za tym idzie wzrasta jej odporność na kaprysy coraz bardziej zmiennej rynkowej pogody, a to gwarantuje przetrwanie w realiach świata opisanego akronimem VUCA (ang. volatility, uncertainty, complexity, ambiguity). Świata, w którym zmiany zachodzą szybko, gdzie trudno zawczasu przewidzieć ich kształt, natężenie i kierunek; świata złożonego, którego zmieniający się kalejdoskop uwarunkowań trudno ocenić w jednoznaczny sposób.

Dzięki zdolnościom zbudowanym na zwinności adaptacyjnej organizacja może w sposób niezakłócony dostarczać swoim odbiorcom oczekiwaną wartość, realizując tym samym podjętą misję.

Na zwinność adaptacyjną składa się z 6 kluczowych kompetencji.

Pierwszą z nich jest gotowość do uczenia się czyli do wyciągania wniosków z doświadczeń i do szybkiego dostosowania swojego aparatu poznawczego, nawyków i strategii działania. Ktoś, kto wykazuje taką gotowość jest świadomy swoich mocnych stron, ale też obszarów do rozwoju. Nie boi się podejmowania ryzyka i popełniania błędów. Wyciąga z nich wnioski i nieustannie doskonali swoją mapę percepcji i sposób działania.  

Gotowość uczenia się wiąże się też ze świadomością wpływu własnej postawy i działań na postawy oraz działania innych osób. Osoba wykazująca się taką gotowością, również w tym obszarze szuka najbardziej odpowiednich rozwiązań, co przekłada się bezpośrednio na zwiększenie możliwości uczenia się w całej organizacji.

Druga metakompetencja, to myślenie systemowe. Punktem wyjścia do myślenia systemowego jest świadomość tego, że organizacja wraz z jej otoczeniem stanowi złożony mechanizm. Skuteczne działanie wymaga ciągłej obserwacji tego mechanizmu. Jednak nasze możliwości percepcyjne są ograniczone. Analiza dynamiki organizacji i wyciąganie praktycznych wniosków możliwe jest dzięki modelowaniu, czyli sprowadzeniu obrazu całego systemu do jak najmniejszej liczby elementów, jednak w taki sposób, aby model wciąż ukazywał prawdę na temat modelowanej rzeczywistości.

Umiejętność modelowania wiąże się z zauważaniem wszystkich istotnych składników danego systemu, wzajemnych zależności  między nimi i ich dynamiki, czyli tego, jakie zmiany zachodzą w tym układzie wraz z upływem czasu.

Myślenie systemowe oraz umiejętność modelowania systemowego pozwala na przeanalizowanie każdej sytuacji w organizacji w sposób pełny. Umożliwia tworzenie trafnych prognoz i podejmowanie słusznych decyzji oraz działań. Dzięki myśleniu systemowemu łatwiejsze jest wskazywanie tych obszarów, które należy zachować w niezmienionym kształcie lub wzmocnić oraz tych wymagających zmiany.

Trzecim elementem modelu zwinności adaptacyjnej jest odporność psychiczna. Jest to zdolność do zachowania skuteczności działania i równowagi emocjonalnej w sytuacjach stresu, presji lub niepewności. Przejawia się w umiejętności radzenia sobie z trudnościami, utrzymaniu spokoju i koncentracji mimo przeszkód oraz gotowości do podejmowania wyzwań, nawet jeśli wiążą się one z ryzykiem porażki. To również wewnętrzna siła, która pozwala podnieść się po niepowodzeniach, odbudować zaangażowanie i utrzymać pewność siebie – zarówno w relacjach z innymi, jak i w podejmowanych decyzjach.

Czwartym elementem zwinności adaptacyjnej jest dynamizm relacji. Wysoki poziom tej kompetencji wiąże się z umiejętnością komunikowania się z drugim człowiekiem lub grupą osób w sposób adekwatny do odbiorcy, wynikający z empatii.  W takim przypadku pojawia się otwartość na drugą stronę komunikacji, istotna jest umiejętność słuchania, a przekaz formułowany jest w sposób zrozumiały. Osoba korzystająca z tej kompetencji potrafi budować atmosferę sprzyjającą współpracy, skutecznie wspiera współpracowników, potrafi udzielać konstruktywnej informacji zwrotnej i skutecznie motywować.

Piątą częścią zwinności adaptacyjnej jest umiejętność kreatywnego, twórczego myślenia, wychodząca poza utarte schematy. Jej efektem są innowacyjne rozwiązania dla pojawiających się wyzwań. Osoba kreatywna nieustannie znajduje możliwości usprawnień oraz aktywnie inicjuje zmiany. Potrafi szybko adaptować się do zmieniających się warunków, jest zaangażowana w poszukiwanie lepszych rozwiązań, wierzy w powodzenie wprowadzanych zmian i z entuzjazmem uczestniczy w ich wprowadzaniu. Ktoś, kto rozwinął kompetencje innowatora, potrafi podejmować ryzyko mimo niepewności, potrafi eksperymentować, dopuszcza możliwość popełniania błędów i potrafi korygować swoje działania w oparciu o wyciągane na tej podstawie wnioski.

Podejmowane w organizacji działania z założenia mają być skuteczne. Kolejnym, szóstym elementem zmienności adaptacyjnej jest skuteczność realizacyjna. Osoba, która rozwinęła tę kompetencję potrafi formułować cele i ustalać ich priorytety, dobierać odpowiednie narzędzia i zasoby niezbędne do realizacji zadania. Potrafi zorganizować własną pracę, a jeśli jest liderem, to skutecznie koordynuje pracę swoich zespołów i bierze odpowiedzialność za efekty tej pracy, dbając jednocześnie o wysoką jakość uzyskiwanych wyników. Człowiek charakteryzujący się wysoką skutecznością, mimo dynamicznie zmieniającego się środowiska, zachowuje wytrwałość i działa konsekwentnie, dostarczając oczekiwane rezultaty.

Zwinność adaptacyjna osób tworzących organizację jest koniecznym warunkiem budowania zwinnej organizacji, czyli takiej, która potrafi dostarczać swoim odbiorcom wysokiej jakości wartość, w krótkim czasie, niezależnie od tempa i kierunku zmian otoczenia.

Jacek Romański